Nhói Lòng Tiếng Trống khai Trường

Một năm học mới đang đến gần, bồi hồi nhớ lại những ngày còn thơ, đếm từng nhịp thời gian, chờ đợi từng khoảnh khắc để được nghe tiếng trống tựu trường – âm thanh gợi nhớ bao nhiêu kỉ niệm tuổi học trò.
Tiếng trống ngày xưa ấy như mở ra một thế giới mới, trường mới, lớp mới, thầy cô mới và cả lũ bạn cũng mới nữa.

Như đến hẹn lại lên, cứ đến ngày tựu trường lũ học trò chúng tôi lại được nghe tiếng trống ấy. Tiếng trống chào tạm biệt những cánh diều trong mỗi buổi chiều, tạm biệt những trò chơi đá dế, bắn bi… để đến trường. Một năm học mới bắt đầu, niềm vui được gặp thầy, gặp bạn luôn xen lẫn sự nôn nao, háo hức trước những thử thách mới, những ưu tư mới đang đón chờ chúng tôi.
Còn bây giờ, cũng tiếng trống ấy mà sao lại như xoáy vào tim, cũng lo toan mọi thứ nhưng không phải lo bài mới bạn mới mà lo những khoản phí cao ngất theo qui định nhà nước cộng với quá nhiều khoản quĩ linh tinh do các hiệu trưởng tự do sáng tác so với mức thu nhập ít ỏi của người nông dân chân lấm tay bùn.
Thật xót lòng nhìn những em mới vào mẫu giáo hí hửng theo chân cha mẹ tung tăng theo nhịp trống trường vui đùa vô tư với bạn mới có biết đâu cha mẹ còng lưng "lượm lưới" cả mùa hè mà chỉ đủ tiền đóng học phí và bảo hiểm cho con, lại phải về bán nốt đàn gà mới có đủ tiền đóng những thứ quĩ cộng các loại phí của trường đề ra, chỉ với ước mong con mình có cái chữ để khi khôn lớn khỏi phải cực khổ như mình bây giờ, dù như vậy nhưng chưa chắc ước mơ đơn sơ đó thành hiện thực vì thời gian phía trước còn dài đăng đẵng.
Rồi bán cái gì để lo nào quần áo mới , ba lô, cặp sách giầy dép mới cho con đỡ phải tủi với bạn bè. Ai chưa làm cha mẹ thì chưa biết những nổi lo nầy.
Thật ngao ngán nhưng nông dân chất phát cứ bám lấy câu "còn nước còn tát", chừng nào hết nổi thì thôi.
Tuy mùa tựu trường đã cận kề, không còn râm ran tiếng ve trên các tán lá phượng, đâu đó trong cõi lòng những sĩ tử nhà nghèo, một mùa tựu trường đầy cam go và vô định đang chờ họ. Bởi với một số thí sinh, kết quả thi đại học đã cho họ biết rằng năm tới mình sẽ là sinh viên. Và trở thành sinh viên trong môi trường giáo dục xã hội chủ nghĩa cũng đồng nghĩa với học phí, các loại chi phí vây bủa, tìm việc làm thêm mỏi cả gối, con nhà nghèo có thể phải bỏ học để mưu cầu cơm áo, cũng có nhiều sinh viên loay hoay với sự học đến mụ cả người nhưng đến khi tốt nghiệp, điệp khúc xin việc làm ám ảnh đến khôn nguôi!
Việc thi đậu đại học giống như một cách báo đáp công ơn cha mẹ đã bán mặt cho đất, bán lưng cho trời nuôi con suốt mười mấy năm ăn học. Kết quả đậu đại học giống như một món quà dành tặng cha mẹ nhiều hơn là cánh cửa mở vào tương lai. Vì các em thừa biết rằng với điều kiện kinh tế của gia đình mình, khó bề để theo đuổi hết giấc mơ đại học. Với người nông dân, lo cho con vào được đại học cũng như là đang gieo sạ trên cánh đồng hy vọng của mình, và mong ngóng mùa gặt đầy may rủi.
Với những thí sinh con nhà nghèo, chỉ riêng chi phí chuyến đi thi của các em cũng đủ làm cho những người mẹ góa bụa của các em chật vật, loay hoay đủ hướng để chạy vay, chạy mượn kinh phí cho con lên đường thi đại học. Chỉ mới đi thi không thôi mà đã quá khó khăn như vậy, huống gì quá trình học dài đăng đẳng gần năm năm trời. Tuy nhiên, họ sẵn lòng bán cặp bò trong chuồng và khăn gói dắt con ra thành phố, chấp nhận đi rửa chén thuê ở các quán ăn còn cha thì đi phụ hồ để kiếm tiền lo cho con ăn học.
Cũng có chính sách cho sinh viên vay tiền học tập với lãi suất ưu đãi cho những hộ thuộc diện nghèo, rất nghèo . Nhưng để được công nhận là hộ nghèo thì họ phải chịu quá nhiều nỗi nhục bởi sự bình chọn, bình luận của nhiều người. Trong khi đó, cái nghèo đã là một sự không may, một vết thương lòng, nếu để người ta tùng xẻo trên vết thương để công nhận mình nghèo thì thà rằng chịu chết đói còn hay hơn. Nói là vậy, nhưng cũng có đôi người nhà xe đầy đủ vẫn muốn có một cuốn sổ vay của hộ nghèo, điều này vô cùng khôi hài và khó hiểu.
Với điều kiện không mấy thoải mái nhưng không được nhà nước xếp vào diện hộ nghèo, việc đi học đại học là cả một vấn đề nan giải. Thường với nhà nghèo, khi con vào đại học, cha mẹ sẽ bắt đầu nhìn quanh mình, từ con heo con gà cho đến con trâu, con bò và sau đó là mảnh vườn, nếu tất cả những thứ ấy vẫn chưa đủ, người ta hay nghĩ đến việc thế chấp nhà để vay tiền cho con ăn học. Nhưng việc này chẳng khác nào chui đầu vào tròng. Vì tương lai của một sinh viên tốt nghiệp tại Việt Nam là con số không tròn trịa, chỉ cần vài năm thất nghiệp, làm đắp đổi qua ngày, lúc đó, lãi suất ngân hàng sẽ làm chết dần chết mòn căn nhà. Nguy cơ bị mất nhà là thấy trước mắt.
Nhưng đánh đổi cho việc mất nhà, sinh viên bị thất nghiệp kia vẫn không thể làm được gì khác ngoài chuyện chạy vạy công việc, thử việc và có thể bị gạt không lương trong quá trình thử việc, sau đó lại tiếp tục xin việc ở những nơi khác và cứ như thế kéo dài quá trình tìm việc làm bởi không đủ tiền để đút lót cho chỗ làm trong khi đó nợ vay ngân hàng cứ hối thúc bên lưng. Có thể nói đây là bài học xương máu của bất kì ai thế chấp nhà cửa để vay tiền cho con ăn học. Nhưng làm cha làm mẹ, dù có khổ cỡ nào, có mất trắng nhà cửa ra bụi cắm dùi người ta vẫn chấp nhận để con kiếm cái chữ.
Bởi với quan niệm của những người nông dân chân lấm tay bùn, những người nghèo, việc học là một thứ gì đó có tính thay đổi số phận và chỉ có con chữ mới cứu rỗi được những số phận ngặt nghèo, hẩm hiu, khổ sở. Và cái niềm tin mà trong cơ chế hiện tại tưởng chừng như ngây thơ này là một niềm tin chính đáng, một lựa chọn đúng đắn và tử tế. Rất tiếc là trong bối cảnh Việt Nam hiện tại, nếu mong đợi sự cứu rỗi ở tấm bằng tốt nghiệp đại học và tin rằng tấm bằng đại học sẽ mang về gia đình vốn liếng tri thức thì cần phải xem lại. Bởi lối dạy giáo điều ở bất kì ngôi trường xã hội chủ nghĩa nào cùng với hàng loạt tệ nạn bằng giả của các quan chức, tệ nạn mua điểm và tham nhũng trong ngành giáo dục đã đẩy tương lai của hàng triệu sinh viên vào ngõ cụt.
Và mùa tựu trường tuy còn không xa, nhiều gia đình khá giả vẫn ung dung đưa con đi du lịch để mừng kết quả mùa thi đại học, nhiều gia đình sắm sửa những chiếc xe mới cáu cho con để làm quà thưởng vào đại học… Thì cũng có nhiều gia đình ngậm ngùi vắt óc suy nghĩ từ những ngày con thi đại học xong rằng: Thi đậu thì lấy gì để mà ăn học đây?!
Cái khoảnh khắc làm ta rưng rưng nước mắt khi nhìn thấy những người nghèo khổ, thiếu thốn nhất tìm về tương lai bằng cái học.