Khói Lam Chiều Nay

Chiều nay đưa người nhà đi cấp cứu ở bệnh viện Hữu nghị Việt - Xô (Cao Lãnh). Trong lúc chờ kết quả xét nghiệm, Tôi đi ra ngoài để tránh cái ồn ào buồn thãm ở khu vực cấp cứu và trốn chạy khỏi cái mùi đặt trưng của bệnh viện.
Qua bên kia đường ngồi trên băng đá nhìn một lượt bao quát hết công viên, cái tôi thấy là lác đác vài người đang ngồi nghĩ cùng với quang gánh của mình.
Đó là những người đi bán dạo. Đó là những người nghèo tảo tần, cam phận. Họ không ngồi một chỗ cố định, mà rong ruổi khắp hang cùng, ngõ hẻm. Với chiếc đòn gánh cong cong, những "thân cò lặn lội" của Tú Xương bất kể ngày nắng hay mưa, quẩy trên vai đủ các thứ …người thì bán kính đeo mắt, quẹt ga, ví da, nhíp cắt móng tay, v.v .Kẻ bán bắp nướng, trái cây, khoai mì (sắn) luộc , mùa nào thức nấy! Hàng rong có từ bao giờ, không biết nữa. Chỉ thấy rằng, khi nói đến cuộc sống của các thành phố, người ta không thể không nhắc đến hàng rong, như một nét riêng của văn hóa đô thị.
Càng đô thị hóa, người từ nông thôn bị mất đất đổ về thành phố ngày một đông hơn. Và tất nhiên, đội ngũ hàng rong cũng càng phát triển.
Những người bán hàng rong, bán vé số, làm thuê ở thành phố đang ngày càng đông đúc hơn, một phần do cuộc sống ở quê quá khó khăn, nhiều người khăn gói vào thành phố kiếm sống bằng nhiều công việc từ rửa chén bát thuê cho đến đi lau dọn nhà cửa, bếp núc. Người thì đi bán hàng rong.
Cái nghề quá nhiều vất vả, khó khăn bởi thường xuyên bị công an, dân phòng rượt đuổi, tịch thu dụng cụ, thậm chí đánh đập, đe dọa tính mạng… Nhưng dẫu sao cũng kiếm được đồng lãi để vừa trang trải tiền thuê phòng trọ, tiền ăn uống và tích lũy gởi về quê nuôi con ăn học, mà hiện tại, việc kiếm sống quá vất vả, chật vật, mỗi ngày kiếm chừng một trăm ngàn đồng là chuyện may mắn lắm, đa phần những ngày còn lại bó gối vì đường ngập nước, vì chạy trốn công an, dân phòng và vì người mua thì ít mà người bán thì nhiều.
Tôi là người có tính nhiều chuyện nên nhẹ nhàng bước tới ngồi gần bên họ và gợi chuyện và được nghe nhiều câu chuyện bi hài của gánh hàng rong. Buồn có vui có. Những câu chuyện về hàng rong là những câu chuyện rất đời thường của cuộc sống đô thị mà thôi.
Thật thú vị biết bao, giữa trưa hè oi bức, được ăn chén đậu hủ màu trắng ngà, mát lạnh, sóng sánh nước đường mà người bán khéo léo múc trong nồi nhôm nhỏ bằng cái vá to bằng bàn tay trẻ con, mỗi chén chỉ vài vá óc đậu mỏng tanh. Hay giữa cái se lạnh của cơn mưa vừa dứt như lúc nầy mà được ngồi quanh gánh bắp nướng, khoai nướng trên vỉa hè mà hít hà, mà xuýt xoa trên tay trái bắp vừa nướng trên vĩ than hồng đỏ rực mà thấy ấm lòng, quên đi cái lạnh căm căm sau cơn mưa chiều.
Tuy vẫn còn rất nhiều người bán hàng chân quê, mộc mạc, cần mẫn kiếm từng ngàn bạc lẻ. Cũng vẫn là củ sắn, củ khoai, bắp luộc quen thuộc, nhưng cách chế biến đã đượm chất kinh doanh đô thị. Củ khoai mì luộc được ủ nóng lại còn rắc bên trên ít dừa nạo nhỏ như sợi bún, ăn vừa bùi vừa ngầy ngậy, nhưng tiền mua một khúc khoai mì như thế mắc gấp đôi khúc khoai luộc bình thường.
Trong mùa mưa , những con đường vốn dĩ chật chội và đông nghẹt người, bụi bặm, kẹt xe trở nên mềm ra bởi nước ngập, những con đường hóa thành dòng sông đen đúa chảy vào lòng phố và người ta tự nhiên xắn quần lội nước.
 Mưa cũng là lúc khó khăn nhất của giới lao động nghèo, của những người bán hàng rong trên đường phố . Những dòng sông mưa vô tình cuốn đi ngày kiếm sống cũng như cuốn đi ước mơ nhỏ bé của nhiều người bán hàng rong .
Không những thế, mùa mưa tới, trái cây tuy lâu héo nhưng lại rất nhanh bị nhũn, chỉ cần đi qua chừng hai cơn mưa thì tối về tha hồ nhặt trái cây thối mang đi đổ, nhất là trái cây thời chất hóa học lên ngôi.
Nhìn tiền vốn cứ theo con nước đen mà chảy, chỉ biết lắc đầu, chép miệng cho xong chuyện. Nếu như cách đây hai năm, thu nhập trung bình của một người bán trái cây trên đường phố mỗi ngày có thể dao động từ một trăm năm mươi ngàn đồng đến ba trăm ngàn đồng tiền lãi thì hiện tại, mức thu nhập bình quân của người bán trái cây dao động từ năm mươi ngàn đồng đến một trăm ngàn đồng tiền lãi. Có những ngày tiền lãi bán hàng rong, trái cây không đủ để ăn một dĩa cơm trưa. Đó là chưa nói đến chuyện người bán rong ngày càng nhiều trong khi tình hình kinh tế ngày càng thêm eo hẹp.
Và đặc biệt là tình hình của một số công ty ở các khu công nghiệp ngày càng xấu đi, số lượng công nhân thất nghiệp tăng cao, nhưng, những công nhân thất nghiệp này chẳng biết làm gì kiếm sống ngoài việc đi bán vé số, bán trái cây, bán mía, bán vỏ điện thoại, gương, lược, buôn ve chai. Nói chung là mọi thành phần bán hàng rong đều phình ra trong lúc nhu cầu mua của người thành phố đang co lại.
Vẫn biết cuộc sống là bon chen, chật vật kiếm được đồng tiền chân chính, nhưng chen giữa tiếng còi xe và ánh sáng đô thị của những người tiêu hàng triệu đồng cho mỗi bữa tiệc tối, hàng chục triệu đồng tiền quà cáp biếu xén cho cấp trên hay sự lãng phí vô tội vạ của một tầng lớp giầu có chỉ biết tiêu xài tiền công. Thì đây đó, những mảnh đời gắn bó với đôi gánh hàng rong vẫn miệt mài trong mưa lạnh để tích cóp từng đồng bạc, để mong có được điều ước là sống thanh thản và một cuộc sống bớt nhọc nhằn hơn.
Nhưng cái gọi là kinh tế thị trường cũng đã dạy cho người bán hàng rong khôn lên đến mức láu cá, thậm chí biết lừa đảo bằng cách cân thiếu. Bán trái cây cũng biết lòe khách hàng rằng táo nhập từ Mỹ, nho là của Úc… nhưng thực ra mấy thứ hoa quả đó chỉ có trời mới biết xuất xứ của nó. Buôn một, bán hai ba. Bỏ vốn một đồng, thu lãi hai, ba đồng. Hàng rong mà siêu lợi nhuận, lại khỏi phải thuế má gì.
Hãy quên đi những kẻ bán hàng bất lương hãy cảm thương người bán hàng rong làm cái việc kiếm sống chính đáng của họ, đem lại sự thuận tiện và niềm vui nho nhỏ cho cư dân đô thị.
Sẽ ra sao, mai này trên đường phố vắng một tiếng rao đêm, vắng bóng người con gái quê mảnh mai với chiếc đòn gánh cong hai đầu như vành trăng khuyết, đem bốn mùa đến cho mọi người?